Türkiye’de arama motoruna “Rainbow Olayı” yazıldığında karşımıza az sayıda içerik çıkmakta. “Rainbow Olayı Sara Hegazi” olarak aratıldığında ise “Bazı sonuçlar, yerel yasalar uyarınca kaldırılmış olabilir.” uyarısı ile karşılaşılmaktadır. Vikipedi’ye baktığımızda ise, Sara Hegazi’nin sayfasının 33 dilde bulunup Türkçede olmadığını görüyoruz. Bu trajikomik gerçeği göz önünde bulundurup yazmaya başladım.
Sara Hegazi, 1 Ekim 1989’da Mısır’da doğdu. Orta sınıf memur bir ailenin dört çocuğunun en büyüğü olarak dünyaya geldi. Öğretmen olan babasının vefatından sonra annesine yardım ederek ailenin geçimini sağladı. Akademik olarak çok başarılı bir öğrenci olan Sara; önce 2010 yılında Bilişim Sistemleri lisansından, sonra 2016 yılında Kahire’deki Amerikan Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi’nden mezun oldu. Uzaktan eğitim aracılığıyla Columbia Üniversitesi, California Santa Cruz Üniversitesi, Londra SOAS Üniversitesi, Pittsburgh Üniversitesi ve Emory Üniversitesi gibi çeşitli köklü üniversitelerden eşitlik ve insan hakları alanlarında eğitim aldı.
Sara, kuir komünist bir aktivist ve Mısır’da Ekmek ve Özgürlük Partisini kurucu üyesiydi. 2011 Mısır Devrimi’nden sonra 2013 Mısır Askeri Darbesi ile iktidara gelen “modern tarihimizin en baskıcı ve şiddet yanlısı diktatörü” olarak nitelendirdiği Abdülfettah es-Sisi’yi eleştirerek, “Eski rejimin iktidarda kalmak veya yeniden iktidara gelmek için her şeyi deneyeceğini, hatta rejiminin önemli simgelerini feda edeceğini(…)”, “çoğumuzun artık mezarda, hapiste veya sürgünde olduğu” yönünde paylaşımda bulunduğu için işten atıldı.
Mashrou’ Leila, 2008’de Amerikan Beyrut Üniversitesi’ nde kurulan ve 5 üyesiyle sosyal, din ve rejim baskısı, eşcinsellik ve cinsiyet kavramları üzerinden alternatif rock müzik üreten Lübnanlı bir gruptur. 2011’den sonra, Arap Baharı diye de adlandırılan, farklı Arap başkentlerinde farklı diktatörlere karşı başlayan kitlesel protestoların ardından daha özgür bir atmosfer ile taçlanan kanlı bir dönem ile birlikte, Arap dünyasının gençlerini temsil eden sesleri ve ürettikleri alternatif şarkılarla ünlü oldu. 2015 civarında zirve dönemini yaşayan Mashrou’ Leila,farklı şehirlerde binlerce kişinin katıldığı konserler verirken konserlerden birinde; grubun solisti, açık kimlikli bir sanatçı olarak, gökkuşağı bayrağı açmasıyla birlikte büyük lince maruz kalmıştı. Grup, 22 Eylül 2017’de Kahire’de çalarken, dinleyiciler içerisinde Sara Hegazi’nin de olduğu bir grup, LGBTİ+ haklarını desteklemek için gökkuşağı bayrağı açtı; ardından basın ve islami figürlerin başlattığı bir linç kampanyası üzerinden Sara Hegazi dahil olmak üzere toplam yedi kişi tutuklandı. İlerleyen süreçte, Mısır’da LGBTİ+’lara yönelik yakın tarihin en sert saldırısı başladı. Güvenlik önlemleri kapsamında tutuklananların sayısı 57’ye ulaştı. Dokuz kişi bir yıldan altı yıla kadar hapis cezasına çarptırıldı, otuz beş kişi yargılandı. İki kişi (Sara Hegazi ve Ahmed Alaa), 15 gün boyunca gözaltında tutuldu ve konser sırasında bayrak açma sürecine karıştıkları iddiasıyla daha sert bir soruşturmaya tabi tutuldular. Adli Tıp Kurumu, tutuklanan en az beş kişi üzerinde büyük insan hakları ihlali olarak sayılan anal muayeneler gerçekleştirdi.
Gözaltı sürecinden önce başlatılan kampanyada, başörtülü fotoğrafları basına servis edilen Sara; evinde ailesinin gözü önünde tutuklandığını ve bu süreçte memurun kendisine kafir olup olmadığı, neden başörtüsünü çıkardığı ve bakire olup olmadığı hakkında sorular sorduğunu belirtti. Gözleri bağlandı ve arabayla bilmediği bir yere götürüldü. Elleri ters kelepçeli, ağzı bezle kapatılmış bir sandalyede oturuyordu, elektrik şoku ile işkence edildi ve bilincini kaybetti. Uğradığı işkenceyi herhangi birine anlatması halinde annesinin zarar göreceği yönünde tehdit edildi. Transfer edildiği başka bir emniyet şubesinde çalışan kadınlar tarafından cinsel ve sözlü tacize maruz kaldı. Bir polis memurunun, Sara’nın eşcinsellikle ilgili bir davaya karıştığını söylemesinin ardından hücrede birkaç mahkum tarafından dövüldü. Hapishanede kaldığı süre boyunca, başkalarıyla göz teması kurma yeteneğini kaybedene kadar güneş ışığından mahrum bırakıldı, diğer insanlarla iletişim kurması yasaklandı.
Resmi Mashrou’ Leila Facebook sayfası, son gelişmeleri kınadı ve basın açıklamasında bulundu. Açıklamada, “En sevdiğimiz ülkelerden ve izleyicilerimizden birinin üzerinde bir başka geri kalmış tiranlık döneminin daha süründüğünü görmekten ne kadar üzüldüğümüzü anlatamayız. Bu baskı hiçbir şekilde cinsel yönelimleri ne olursa olsun tüm Mısırlıların her gün yaşadığı boğucu korku ve istismar atmosferinden ayrılamaz(…). Rıza gösteren yetişkinler arasındaki mağduriyetin şeytanlaştırılmasını ve kovuşturulmasını kınıyoruz.” diyerek Mısır basınını, “yarattıkları felakete uyanmaya ve sorumluluk almaya” çağırdı. Mashrou’ Leila’, “Mısır içindeki ve dışındaki kültürel üreticilere, müzisyenlere ve aktivistlere, bu korkunç dönemde Mısır toplumuyla dayanışmalarını ifade etmeye(…), Mısır rejimine, derhal bu saldırıyı durdurması ve harekete geçmesi için, baskı yapmaya kararlı enternasyonalist bir dayanışma hareketi” çağrısında bulundu.
O günden beri, Mashrou’ Leila’nın Mısır’a girişi yasak.
Eşcinsellik Mısır’da yasa dışı olmasa da, fuhuş karşıtı ve sefahat yasaları LGBTİ+ları hedef almak için sıklıkla kullanılıyor. Bu hamlenin amacı, 2011 protestolarından sonraki dönemde Arap dünyasında gerçekleşen değişiklikleri masaya koymaktı. Özgürlük, eşitlik ve adalet için başlayan bu protestolar, şeriatçıların gücünün artmasıyla sonuçlandı. Sara’nın sözleri durumu şu şekilde özetledi: “İslamcılar ve devlet, aşırılık, gericilik ve nefretin yanı sıra şiddet ve zarar verme konusunda da birbirlerinden üstünler. İslamcılar kendilerinden farklı olanları ‘ölüm’ ile, iktidar rejimi ise kendilerinden farklı olanları ‘hapis’ ile cezalandırıyor. Buna ‘dindarlık ırkı’ denebilir ve benim buradaki mevcudiyetim üzerinden bu dindar halka ‘ahlaklı olmanın yanı sıra toplumun ahlakını da koruduğumuzu’ söylemek istiyorum. Bunu İhvan’a gerek kalmadan yapıyoruz. İslamcılar, bizi geçemez!”
Sara, 2 Ocak 2018’de serbest bırakıldı. Serbest bırakıldıktan sonra ağır depresyon ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ile mücadele etti. Davanın daha fazla kovuşturmaya uğrama korkusu sonucunda, 2018’de Kanada’ya iltica etti. Mısır’dan ayrıldıktan bir ay sonra annesini kanserden kaybetti.
Sara Higazi,14 Haziran 2022 tarihinde, sürgün edildiği Kanada’da artık dayanamayıp hayatını sonlandırdı. “Kız kardeşlerime: Hayatta kalmayı denedim ve başaramadım. Affedin beni. Arkadaşlarıma: Yaşadıklarım acımasızcaydı ve ona direnemeyecek kadar zayıfım. Affedin beni. Dünyaya: İnanılmaz derecede acımasızdın ama ben affediyorum.” Bize bıraktığı mektupta son sözleri bunlardı.
Sara, Ortadoğu’nun LGBTİ+ hareketinin büyük sembollerinden biri haline geldi. Verdiği mücadele, açtığı o gökkuşağı bayrağı da birçok lubunya için unutulmaz bir cesaret örneğiydi. Biliyoruz ki onun zorlamaya çalıştığı duvarlar elbet bir gün devirilecek. Bir gün, Kahire’den Beyrut’a gökkuşağı bayrağı özgürce sallanacak ama keşke bunun bedeli Sara’nın hayatı olmasaydı.
Bu yıl Sara’nın aramızdan ayrılışının 4. yıldönümü. Sonradan “rainbow” olayı olarak bilinen bu olay ardından 7 yıl geçti ve biliyorum ki Sara’nın Vikipedi sayfasının hala Türkçe çevirisinin olmamasının daha derin bir sebebi var. LGBTİ+ların batıdan getirilmiş anormal yabancı varlıklar olduğunun anlatıldığı bu dönemde; öğretmen bir baba ve dört çocuğunu tek başına yetiştirmiş bir annenin kızının Mısır’ın en başarılı öğrencilerinden biri ve yıllardır başörtüsü takan kuir komünist bir aktivist olduğunu, sırf gökkuşağı bayrağı açtığı için islamcılarca linç edildiğini ve devlet tarafından işkence edilerek intihara sürüklendiğini kim anlatmak ister ki? Araplar üzerinden şeriat ve ironik bir şekilde anti şeriat propagandası da yapıldığı bu ülkede kim anlatmak ister ki Arap dünyasında lubunyaların mücadele ettiğini, gökkuşağı bayrağı her şeye rağmen açmakta ısrarcı olduklarını? Anlatılmıyor, çünkü Sara’nın ve kaybettiğimiz nicelerinin mücadelesi hala korkutuyor, korkutmalı.
Türkiye’nin dört bir yanında onur ayında tüm yasaklara ve işkencelere rağmen lubunyalar yürüyor. 32’ncisi gerçekleşecek olan İstanbul Onur Yürüyüşü’nün bu yılki teması ise “hatırlıyor musun?” diye soruyor. Tam olarak bu soruya cevaben Sara Hegazi’yi hatırlıyoruz, hatırlatıyoruz. Konserde çekildiği o fotoğraf aklımdan çıkmıyor. Gökkuşağı bayrağı arkasında, gözleri kameraya bakarken parlıyor; gülüşü ve mutluluğu hissediliyor. Hatırlıyor musun? Hiçbir lezbiyenin, geyin, biseksüelin, transın, interseksin veya herhangi bir lubunyanın o göz ışığı sönmesin diye yürüyoruz. Hiçbir lubunyaya bu dünya ağır gelmesin diye, Sara’nın hissettiği gibi hissetmesin diye… Sara, son Instagram paylaşımında, “Gökyüzü yeryüzünden daha güzel! Yeryüzü değil gökyüzünü istiyorum.” dedi. Bizler artık gökyüzü değil, yeryüzü isteyelim diye bu ayı kutluyor, onurla yürüyor, gökkuşağını savunuyor ve Sara’nın mücadelesini sürdürüyoruz.
Sara, iyi ki hayatımızdan geçtin, sallanan her gökkuşağı bayrağı seni anıyor, denediğin için sana minnettarız. Sen dünyayı affettin ama seni aramızdan aldılar diye biz asla affetmeyeceğiz.
Referanslar
https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/10/uaa23117.pdf
https://www.bbc.com/news/world-middle-east-41398193
https://www.linkedin.com/pulse/human-rights-privileges-given-taken-away-just-melanie-huff
https://www.middleeasteye.net/news/egypt-lgbtq-activist-sarah-hegazi-suicide-trauma
https://ammannet.net/أخبار/أمانة-عمان-تزيل-جرافيتي-للمصرية-سارة-حجازي-صور
Editörler: Berk Topaktaş, Gülare Çakır, Zeynep Sena Yüksel
