Aykut Kence Evrim Konferansı (AKEK); ODTÜ Biyoloji ve Genetik Topluluğu (BİYOGEN) aracılığıyla 2005 yılında Aykut Kence tarafından bir sınıfta verilen evrim dersleri sonrası Uluslararası Evrim Konferansı olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye’nin seçkin evrimsel biyologlarından Aykut Kence’nin vefatının ardından -2014 yılından itibaren- Aykut Kence’nin adını alarak süregelmiştir. AKEK, Türkiye’nin dört bir yanından gelen ve uluslararası konuşmacılarının katılımıyla evrimi tartışabilmek için Genel ve Akademik salon olmak üzere iki farklı salonda gerçekleşmektedir.
Popülasyon Genetiği ve Evrimsel Biyoloji alanlarında çalışan Aykut Kence; 60’lı yıllarda ilk emarelerini gördüğümüz, 80’ler itibariyle ise hükümet desteğiyle birlikte baş gösteren evrim karşıtlığı ve yaratılışçılık karşısında bilimi savunmuş, Evrimsel Biyoloji Kuramını halka aktarmanın önemini birçok kez dile getirmiş ve bunun uğruna mücadele vermiş kıymetli bir hocamızdır. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Dinçerler’in Türkçeye çevrilmesine önayak olduğu evrim kuramını yalanlayan ve karalama politikasından ibaret olan Yaratılış Modeli kitabının okullarda ücretsiz dağıtıldığı bir dönemde, kalp rahatsızlığına rağmen mücadele arkadaşlarıyla birlikte ülke çapında gezerek etkinlikler düzenleyip evrimi halk kitlelerine aktarmayı kendine görev bilmiştir. Aykut Kence “Onların beni susturmasına izin vermeyeceğim. Bilgi sahibi insanların sessiz kalması yalnızca safsatayı yayanlara yardım eder.” ifadelerini, son günlerinin tadını çıkarmasını söyleyen tehdit mesajları ve idarecilerden gelen uyarılara rağmen mücadelesinden taviz vermeyerek kullanmıştır. Kendisi; aynı zamanda 1986 senesinde gerçekleşen Çernobil Kazası sonrası kurulan Radyasyon Güvenliği Komitesi, halkı bir radyasyon tehlikesi olmadığına inandırmaya çalışırken Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun (TAEK) raporunda bulunan eksiklikleri göstermiştir. Bu çabası sonucunda TAEK başkanı tarafından “sözde bilim insanı” diye itham edilerek yerilmiş ve açtığı hakaret davasını kazanmıştır.
17 yıldır yapmaya çalıştığımız gibi bugün de kâr amacı gütmeyen ve tamamen gönüllülerden oluşan Aykut Kence Evrim Konferansı ekibi olarak Aykut Hocamızın izinden giderek evrim karşıtlığıyla mücadele etmek ve evrimi geniş kitlelerle tartışabildiğimiz alanları oluşturmak için çabalamaktayız. Normal koşullarda ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi (KKM) içerisinde düzenlediğimiz ve her sene yaklaşık 1200 kişiyi bilimle buluşturduğumuz AKEK, süregeldiği zaman içerisinde birçok kez çeşitli baskılarla karşılaşmış ve bütün engellemelere karşı düzenlenmeye devam edilmiştir. 2019 yılında konferansımız KKM’de gerçekleşecek tadilat nedeniyle iptal edilmiş daha sonrasında ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla gerçekleşen açılış için iptal edildiğini ve bahsedilen tadilatın olmadığını öğrenmiştik. Bu sebeple ilk defa AKEK, ODTÜ sınırları dışında bir düğün salonunda düzenlenmek zorunda bırakılmıştı. 2023 yılında ise “Öğrenci Kültür Toplulukları Usul ve Uygulama Esasları” üzerinde
yapılan hukuksuz düzenlemeyle beraber BİYOGEN olarak 45 günlük etkinlik yasaklarına maruz kalmış ve AKEK için rezervasyon alamadığımız, okulumuz dışında seçenekler aramaya mecbur bırakıldığımız bir durumla karşı karşıya kalmıştık. Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampüsünde bulunan kongre salonundan aldığımız randevu ise Hacettepe Üniversitesi Rektörü tarafından bir sabah ansızın gelen bir e-posta ile herhangi bir gerekçe gösterilmeden iptal edilmiştir. 6 Şubat depreminin yaşanmasının ardından belirsiz bir süreyle ertelenen konferansımızın yeni tarihi temmuz ayında aldığımız KKM rezervasyonuyla 6-7 Aralık 2023 olarak duyurulmuştur. Bugün geldiğimiz nokta ise rezervasyonumuzun bir gün aniden hiçbir sebep gösterilmeden bir telefon görüşmesi üzerine iptal edilmesi ve daha sonra gerekçe olarak tadilatın öne sürülmesidir. Ülkemizdeki evrim karşıtlığını da göz önünde bulundurarak gerekli makamlarla görüşme taleplerimizin geri çevrilmesi, AKEK’in yeni bir engellemeyle karşı karşıya kalması ve basit bir tadilat gerekçesiyle üstü örtülmeye çalışılan bu durumun aslında kronik bir baskılama ve sansürleme çabası olduğunu görüyoruz.
Türkiye’de evrim karşıtlığı geçmişten bugüne kimi zaman üstü kapalı kimi zaman alenen gerçekleştirilen uygulamalarla peyderpey işlenmiş ve işlenmeye devam edilmektedir. Öncesinde AKEK ekibinin de sunum yaptığı MTA Tabiat Tarihi Müzesi’nde yer alan Primat Evrimi vitrininde 2016 yılında değişikliğe gidilmiş, “Evrim” kelimesi “Gelişim” kelimesiyle değiştirilerek sansürlenmiş daha sonrasında vitrin düzenlemesi bahanesiyle Primat Evrimi vitrini tamamen boşaltılarak tekrar sergilenmemek üzere kaldırılmıştır. 2017 yılında ise evrim ünitesi lise müfredatından öğrenciler için ağır bir konsept olması gerekçesi öne sürülerek kaldırılmıştır. Bugün hükümet politikalarıyla desteklenen evrim karşıtlığının geldiği noktada; Türkiye’de düzenlenen sayılı uluslararası evrim konferanslarından ilki olan AKEK’i düzenlemek, Aykut Hocamızın izinden giderek safsatayı yayanların ve bizi susturmaya çalışanların karşısında durduğumuzun bir göstergesidir. Bize bırakılan mirası korumak ve en iyi şekilde sürdürmek üzere mücadele etmekten vazgeçmeyeceğimizi; bütün baskı, yasak ve sansürlerin karşısında duracağımızı bir kez daha ifade ediyoruz.“Bilimi öğrenmek ve aydınlık bir gelecek için mücadele etmek vazgeçilmez bir insan hakkıdır.”-Aykut Kence
Editörler: Ceren Deniz, Elif Gülare Çakır, İlayda Karademir
